رموزِ بیخودی
(اقبال)
عرض حال مصنف بحضور رحمة للعالمین
The authors memorial to Him who is a mercy to all living beings
ای ظہور تو شباب زندگی
جلوہ ات تعبیر خواب زندگی
ای زمین از بارگاہت ارجمند
آسمان از بوسۂ بامت بلند
شش جہت روشن ز تاب روی تو
ترک و تاجیک و عرب ہندوی تو
از تو بالا پایۂ این کائنات
فقر تو سرمایۂ این کائنات
در جہان شمع حیات افروختی
بندگان را خواجگی آموختی
بی تو از نابودمندیہا خجل
پیکران این سرای آب و گل
تا دم تو آتشے از گل گشود
تودہ ہای خاک را آدم نمود
ذرہ دامن گیر مہر و ماہ شد
یعنی از نیروی خویش آگاہ شد
تا مرا افتاد بر رویت نظر
از اب و ام گشتۂ ئی محبوب تر
عشق در من آتشی افروخت است
فرصتش بادا کہ جانم سوخت است
نالہ ئی مانند نی سامان من
آن چراغ خانۂ ویران من
از غم پنہان نگفتن مشکل است
بادہ در مینا نہفتن مشکل است
مسلم از سر نبی بیگانہ شد
باز این بیت الحرم بتخانہ شد
از منات و لات و عزی و ھبل
ہر یکی دارد بتی اندر بغل
شیخ ما از برہمن کافر تر است
زانکہ او را سومنات اندر سر است
رخت ہستی از عرب برچیدہ ئی
در خمستان عجم خوابیدہ ئی
شل ز برفاب عجم اعضای او
سرد تر از اشک او صہبای او
ہمچو کافر از اجل ترسندہ ئی
سینہ اش فارغ ز قلب زندہ ئی
نعشش از پیش طبیبان بردہ ام
در حضور مصطفی آوردہ ام
مردہ بود از آب حیوان گفتمش
سری از اسرار قرآن گفتمش
داستانی گفتم از یاران نجد
نکہتی آوردم از بستان نجد
محفل از شمع نوا افروختم
قوم را رمز حیات آموختم
O thou, whose manifesting was the youth
Of strenuous life, whose bright epiphany
Told the interpretation of lifes dreams,
Earth attained honour, having held thy court,
And heaven glory, having kissed thy roof.
Thy face illumes the six‐directioned world;
Turk, Tajik, Arab—all thy servants are.
Whatever things have being, find in thee
True exaltation, and thy poverty
Is their abundant riches. In this world
Thou litst the lamp of life, as thou didst teach
Gods servitors a godly mastery.
Without thee, whatsoever form indwelt
This habitat of water and of clay
Was put to shame in utter bankruptcy;
Till, when thy breath drew fire from the cold
dust
And Adam made of earths dead particles,
Each atom caught the skirts of sun and moon,
Suddenly conscious of its inward strength.
Since first my gaze alighted on thy face
Dearer than father and dear mother thou
Art grown to me. Thy love hath lit a flame
Within my heart; ah, let it work at ease.
For all my spirit is consumed in me,
And my sole chattel is a reed‐like sigh,
The lantern flickering in my ruined house.
It is not possible not to declare
This hidden grief; it is not possible
To veil the wine in the translucent cup.
But now the Muslim is estranged a new
Unto the Prophets secret; now once more
Gods sanctuary is an idols shrine;
Manat and Lat, Hubal and Uzza each
Carries an idol to his bosom clasped;
Our shaykh no Brahman is so infidel,
Seeking his Somnath stands within his head.
Arabia deserted, he is gone
With all his beings baggage, slumberous
To drowse in Persias wine‐vault. Persias
sleet
Has set his limbs a‐shiver; his thin wine
Rune colder than his tears. As timorous
Of death as any infidel, his breast
Is hollow, empty of a living heart.
I bore him lifeless from the doctors hands
And brought him to the Prophets presence;
dead
He was; I told him of the Fount of Life,
I spoke with him upon a mystery
O the Quran, a tale of the Beloved
Of Najd; I brought to him a perfume sweet
Pressed from the roses of Arabia.
The Candle of my music lit the throng;
I taught the people lifes enigma
****
More
More
See all Show me
Allama Iqbal's videos
14. Persian (Farsi) Ghazal by Allama Iqbal ( Eghbale L…
by Allama Iqbal
1 month ago
13. Aalam-e-Barzakh
by Allama Iqbal
3 months ago
12. Persian (Farsi) Poetry by Allama Iqbal ( Eghbale L…
by Allama Iqbal
3 months ago
11. Persian Poetry from Ramooz-e-Bekhudi -- Arz-e-haal…
by Allama Iqbal
4 months ago
10. Aye Rooh-e-MUHAMMAD
by Allama Iqbal
4 months ago
9. Armaghan-e-Hijaz -- Allama Muhammad Iqbal's poem H…
by Allama Iqbal
4 months ago
8. Punjab ke peer zadoN se
by Allama Iqbal
5 months ago
7. lenin Khuda ke Hazoor main -Bal-e-jabreel
by Allama Iqbal
5 months ago
6. Digar daana-e-raaz aayad ke na aayed (Farsi + Urdu…
by Allama Iqbal
5 months ago
5. Inqelab Az zaboor-e-Ajam
by Allama Iqbal
5 months ago
4. Persian(Farsi)Poetry by Allama Iqbal(Eghbale Lahor…
by Allama Iqbal
5 months ago
3. Mokalemeh mabine Ensan wo Khoda Persian (Farsi) Po…
by Allama Iqbal
5 months ago
2. "Tanhayi" az Payame Mashregh Persian (Farsi) Poetr…
by Allama Iqbal
5 months ago
1. Roh-e-Arzi Adam ka istaqbal karti hai - Bal-e-Jibreel
by Allama Iqbal
5 months ago
پیامِ مشرق
می باقے
غزل
ہوای فرودین در گلستان میخانہ میسازد
سبو از غنچہ می ریزد ز گل پیمانہ می سازد
محبت چون تمام افتد رقابت از میان خیزد
بہ طوف شعلہ ئی پروانہ با پروانہ می سازد
بہ ساز زندگی سوزی بہ سوز زندگی سازے
چہ بیدردانہ می سوزد چہ بیتابانہ می سازد
تنش از سایۂ بال تذروی لرزہ می گیرد
چو شاہین زادۂ اندر قفس با دانہ می سازد
بگو اقبال را ای باغبان رخت از چمن بندد
کہ این جادو نوا ما را ز گل بیگانہ می سازد
(اقبال)
The breeze of spring makes of
The garden a wine‐tavern.
It casts buds into jar‐shapes,
And makes of flowers cups.
When love attains its climax, then
No rivalry remains.
In flitting round a candle moths
Join hands with one another.
Life builds, but also burns;
And what it burns it builds again.
How ruthlessly it burns!
How eagerly it builds!
An eagle in a cage,
When he accepts food offered,
Becomes so timid that he trembles
On seeing shadows of quails wings.
O gardener, tell Iqbal
To be off from the garden,
For this spellbinding singer
Makes men forget the roses
*****
زمستان را سرآمد روزگاران
نواہا زندہ شد در شاخساران
گلان را رنگ و نم بخشد ہواہا
کہ می آید ز طرف جویباران
چراغ لالہ اندر دشت و صحرا
شود روشن تر از باد بہاران
دلم افسردہ تر در صحبت گل
گریزد این غزال از مرغزاران
دمی آسودہ با درد و غم خویش
دمی نالان چو جوی کوہساران
ز بیم اینکہ ذوقش کم نگردد
نگویم حال دل با رازداران
33
The days are ended
Of winter long;
The branches quiver
With living song.
The breeze in beauty
Arrays the rose
As from the river
It gently blows.
The tulips lantern
In desert bare
Is fanned to brightness,
By the spring air.
Sad, mid the roses,
My heart doth dwell,
Yea, from the meadow
Flees the gazelle;
A little cases
With grief and pain
Or like a bill-stream
Laments again.
Lest my hearts passion
May softer grow,
Not to the trusty
Ill tell my woe.
******
عجم ہنوز نداند رموز ديں، ورنہ
ز ديوبند حسين احمد! ايں چہ بوالعجبي است
سرود بر سر منبر کہ ملت از وطن است
چہ بے خبر ز مقام محمد عربي است
بمصطفي برساں خويش را کہ ديں ہمہ اوست
اگر بہ او نرسيدي ، تمام بولہبي است
******
ســـرود رفتہ باز آیــــد کـــہ نـــایـــد
نســـــــــــــیمے از حجـــــاز آید کہ نــــــــاید
ســــر آمــد روز گارے ایـــــــــن فقـــــیــــــرے
دگـــــــر دانائے راز آیــــــــــد کـــــہ نــــــــاید
گذرا ہوا سرود دوبارہ آتا ہے یا نہیں،
حجاز سے نسیم دوبارہ آتی ہے یا نہیں،
اس فقیر کی زندگی کا آخری وقت آن پہنچا،
کوئی دوسرا دانائے راز آتا ہے یا نہیں
******
*******************
خواجہ از خون رگ مزدور سازد لعل ناب
از جفای دھخدایان کشت دہقانان خراب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
شیخ شہر از رشتہ تسبیح صد مؤمن بدام
کافران سادہ دل را برہمن زنار تاب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
میر و سلطان نرد باز و کعبتین شان دغل
جان محکومان ز تن بردند محکومان بخواب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
واعظ اندر مسجد و فرزند او در مدرسہ
آن بہ پیری کودکی این پیر در عہد شباب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
ای مسلمانان فغان از فتنہ ہای علم و فن
اہرمن اندر جھان ارزان و یزدان دیریاب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
شوخی باطل نگر اندر کمین حق نشست
شپر از کوری شبیخونی زند بر آفتاب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
در کلیسا ابن مریم را بدار آویختند
مصطفی از کعبہ ہجرت کردہ با ام الکتاب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
من درون شیشہ ہای عصر حاضر دیدہ ام
آنچنان زہری کہ از وی مار ہا در پیچ و تاب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
با ضعیفان گاہ نیروی پلنگان می دہند
شعلہ ئی شاید برون آید ز فانوس حباب
انقلاب!
انقلاب ای انقلاب
******
محاورۂ ما بین خدا و انسان
خدا
جہان را ز یک آب و گل آفریدم
تو ایران و تاتار و زنگ آفریدی
من از خاک پولاد ناب آفریدم
تو شمشیر و تیر و تفنگ آفریدی
تبر آفریدی نھال چمن را
قفس ساختی طایر نغمہ زن را
انسان
تو شب آفریدی چراغ آفریدم
سفال آفریدی ایاغ آفریدم
بیابان و کہسار و راغ آفریدی
خیابان و گلزار و باغ آفریدم
من آنم کہ از سنگ آئینہ سازم
من آنم کہ از زہر نوشینہ سازم
Translation by BY M. HADI HUSSAIN
God:
I fashioned this world out of one and the same clay;
You made Iran; Ethiopia and Tartary.
From mere earth I made steel, pure and without alloy;
You fashioned sword and arrowhead and musketry.
You made the axe, with which you felled trees grown by me,
And fashioned cages for my singing birds, born free.
Man:
You made the night; I made the lamp that lights it up.
You fashioned clay; I made of it a drinking cup.
You made the wilderness, the mountain and the steppe;
I fashioned garden, orchard, avenue and scape.
I change dread poisons into panaceas, and
I am the one who fashions mirrors out of sand.
******
More
More
See all Show me
Allama Iqbal's videos
14. Persian (Farsi) Ghazal by Allama Iqbal ( Eghbale L…
by Allama Iqbal
1 month ago
13. Aalam-e-Barzakh
by Allama Iqbal
3 months ago
12. Persian (Farsi) Poetry by Allama Iqbal ( Eghbale L…
by Allama Iqbal
3 months ago
11. Persian Poetry from Ramooz-e-Bekhudi -- Arz-e-haal…
by Allama Iqbal
4 months ago
10. Aye Rooh-e-MUHAMMAD
by Allama Iqbal
4 months ago
9. Armaghan-e-Hijaz -- Allama Muhammad Iqbal's poem H…
by Allama Iqbal
4 months ago
8. Punjab ke peer zadoN se
by Allama Iqbal
5 months ago
7. lenin Khuda ke Hazoor main -Bal-e-jabreel
by Allama Iqbal
5 months ago
6. Digar daana-e-raaz aayad ke na aayed (Farsi + Urdu…
by Allama Iqbal
5 months ago
5. Inqelab Az zaboor-e-Ajam
by Allama Iqbal
5 months ago
4. Persian(Farsi)Poetry by Allama Iqbal(Eghbale Lahor…
by Allama Iqbal
5 months ago
3. Mokalemeh mabine Ensan wo Khoda Persian (Farsi) Po…
by Allama Iqbal
5 months ago
2. "Tanhayi" az Payame Mashregh Persian (Farsi) Poetr…
by Allama Iqbal
5 months ago
1. Roh-e-Arzi Adam ka istaqbal karti hai - Bal-e-Jibreel
by Allama Iqbal
5 months ago
تنہائی
بہ بحر رفتم و گفتم بہ موج بیتابی
ہمیشہ در طلب استی چہ مشکلی داری؟
ہزار لولوی لالاست در گریبانت
درون سینہ چو من گوہر دلی داری؟
تپید و از لب ساحل رمید و ہیچ نگفت
بہ کوہ رفتم و پرسیدم این چہ بیدردیست؟
رسد بگوش تو آہ و فغان غم زدہ ئی
اگر بہ سنگ تو لعلی ز قطرۂ خونست
یکی در آبہ سخن با من ستم زدہ ئی
بخود خزید و نفس در کشید و ہیچ نگفت
رہ دراز بریدم ز ماہ پرسیدم
سفر نصیب ، نصیب تو منزلی است کہ نیست
جہان ز پرتو سیمای تو سمن زاری
فروغ داغ تو از جلوۂ دلی است کہ نیست
سوی ستارہ رقیبانہ دید و ہیچ نگفت
شدم بحضرت یزدان گذشتم از مہ و مہر
کہ در جہان تو یک ذرہ آشنایم نیست
جہان تہی ز دل و مشت خاک من ہمہ دل
چمن خوش است ولی درخور نوایم نیست
تبسمی بلب او رسید و ہیچ نگفت
SOLITUDE
I went up to the ocean and, addressing a wave, said:
Youre always restless; tell me what is it that troubles you.
You have a million pearls enfolded in your garments skirt,
But do you, like me, have a heart the only pearl thats true ?
It squirmed, retreated from the shore, and uttered not a word.
I went up to the mountain and said, "O huge heap of stone!
Can you not hear the wailing of a heart in agony?
If in your stones there is a gem which is a drop of blood,
Then speak, O speak, to a sad soul that pines for company.
If it had breathed, it breathed no more, and uttered not a word.
I travelled long in upper space, approached the moon, and said:
"O ceaseless wanderer, is there any rest ordained for you?
Your radiance makes the whole world gleam white like a jasmine field.
But is your breast aglow with a live heart whose light shines through?"
She looked round at the starry crops, and uttered not a word.
Transcending sun and moon, I went up to the Throne of God.
"Theres not a thing," I said, "I can be friends with, not a thing.
Your world is heartless, while my dust is all of hearts stuff made.
A pretty garden, but not the kind of place to make one sing."
He answered with the smile He wore, and utterd not a word.
******
